Rằm tháng giêng hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu hoặc Tết Thượng Nguyên. Lễ được tổ chức từ ngày 14 tháng Giêng đến nửa đêm ngày 15 tháng Giêng. Theo truyền thống văn hóa của dân tộc ta, vào thời điểm này dân chúng thường lên chúa cúng bái, cúng sao giải hạn, cầu xin may mắn cho năm mới. Đây là một trong những lễ quan trọng nhất nên người xưa thường có câu “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” hay “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng”.
Mâm cơm cúng rằm tháng Giêng
Tùy theo phong tục tập quán và văn hóa của vùng miền, mỗi nơi sẽ có cách sắm lễ và chuẩn bị mâm cơm cúng khác nhau, nhưng nhìn chung đều có các lễ vật là hương, hoa, nến, cỗ mặn như thịt gà, giò, chả, rượu…
Việc chuẩn bị đồ cúng không nên quá xa hoa, cầu kỳ mà cần thể hiện tấm lòng, tâm nguyện của gia đình để được thần linh, tổ tiên chứng giám.
Thời điểm cúng rằm tháng Giêng tốt nhất là vào giờ Ngọ ngày 15/1. Giờ Ngọ là thời khắc thiêng, là giờ thần linh giáng thế nên lòng thành của gia chủ được Thần Phật chứng giám.
Văn khấn rằm tháng Giêng
Tùy vào văn hóa vùng miền, mỗi nơi có thể có cách khấn khác nhau, DaquyVietnam xin giới thiệu tới các bạn 2 bài văn khấn được dùng chủ yếu, các bạn có thể lựa chọn 1 trong 2:
Bài văn khấn 1
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật,Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: …..
Ngụ tại: …..
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm …..gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài Thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ …..nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời Ông bà Tiền chủ, Hậu chủ lại về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia đạo chúng con được vạn sự an lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Phục duy cẩn cáo!
Bài văn khấn 2
Bài văn khấn này được GS Lương Ngọc Huỳnh nghiên cứu, theo đó gia chủ đầu tiên khấn bàn thờ gia tiên, sau đó lần lượt quay đầu về 4 phương Đông Nam, Nam, Tây, Bắc khấn, như sau:
Đầu tiên, khấn gia tiên:
Con lạy tổ tiên nội ngoại hai bên. Con tên là … Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng, ngày rằm đầu năm, con cháu chúng con có tấm lòng thành kính, có mâm cơm, chút lễ vật, nhang đèn để kính mời tổ tiên nội ngoại về chứng giám và phù hộ độ trì cho con cháu năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc, an khang thịnh vượng, mọi điều tốt đẹp, mọi sự hanh thông. Cầu xin thượng uyển phù hộ cho chúng con (Lạy 3 lạy).
Khấn hướng Đông Nam:
Con lạy các vị hoàng đế Việt Nam, con lạy các vị đại thần Việt Nam, các vị trạng Việt Nam, hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng là ngày Tết Nguyên Tiêu, ngày hoàng đế mời các vị trạng vào triều để vịnh thơ và bàn luận việc nước.
Chúng con là những người dân được hưởng ân phúc của các vị hoàng đế, được hưởng thái bình, chúng con tưởng nhớ đến công lao to lớn của các vị hoàng đế, các vị đại thần, vua quan. Hôm nay, gia đình chúng con kính mời các vị vua, các vị quan thần các triều đại từ thời vua Hùng đến nay về thụ hưởng và chứng giám cho tấm lòng thành kính của con dân chúng con. Con xin cám ơn. (Lạy).
Khấn hướng Nam:
Con lạy các vị thần tiên trên trời dưới đất, hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng, gia đình con với tấm lòng thành kính gọi là có chút lễ vật nhang đăng thỉnh cầu, kính mời chư vị chứng giám cho tấm lòng của chúng con.
Cầu năm sang năm mới, các vị thần tiên và long thần, sơn thần thổ địa giúp đỡ phù hộ độ trì cho chúng con sang năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc an khang thịnh vượng, mọi sự cát tường. Con xin đa tạ các ngài. (Lạy).
Khấn hướng Tây:
Con Nam mô A Di Đà Phật, con lạy chín phương trời, con lạy mười phương đất, con lạy chư vị mười phương. Con lạy Thiên đế vạn năng. Con lạy Phật tổ vạn pháp. Con lạy chư vị Tam thiên, chư vị Phật pháp.
Con Nam mô Hội thượng Phật Bồ Tát, con nam mô bạch y thần chú, cảm quan thiên bồ tát ma ha tát hồng niên. Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng, gia đình chúng con có tấm lòng thành, lễ vật cơm chay, cầu xin Phật Tổ, cầu xin chư vị bồ tát, hội thượng phật bồ tát, quan thế âm bồ tát hạ giá phù hộ độ trì cho gia đình chúng con. Chúng con xin đa tạ chư Phật. (Lạy).
Khấn hướng Bắc:
Con lạy thượng đế, con lạy ngũ đế, con lạy các vị thánh tổ, con lạy các vị thiên binh thiên mã. Hôm nay là ngày 15 tháng Giêng là ngày rằm đầu năm, chúng con là người trần mắt thịt được hưởng thiên đức của thượng đế, của các vị thần tiên trên trời đã cho chúng con được sống, thành người được làm ăn phát triển trên trần gian này.
Tất cả những điều chúng con có là nhờ sáng lập của thượng đế. Hôm nay nhân ngày rằm đầu năm, chúng con làm mâm cơm đạm bạc kính mời thượng đế, kính mời các vị thần tiên trên trời, các vị thiên binh thiên tướng chứng giám cho chúng con. Chúng con xin khấu lạy và đa tạ các ngài. (Lạy).